Mensen die zichzelf vaak wegcijferen, hebben dit in de eerste instantie helemaal niet door. Het is een patroon dat al zo lang onderdeel is van hun leven, dat ze denken dat dit normaal is. Tot zij op een punt in hun leven komen waarop ze beseffen dat dit helemaal niet normaal is. Steeds vaker vragen zij zich af: “Waarom cijfer ik mezelf weg?”
Hier lees je mijn huidige visie op het antwoord op deze vraag. Ik leg je ook uit hoe mijn lichaamsgerichte benadering hierin past en welke resultaten dat oplevert.
Jezelf wegcijferen in een relatie: een overlevingsmechanisme en de kracht van Lichaamsgerichte Coaching
In veel relaties komt het voor dat iemand zichzelf wegcijfert: hun eigen behoeftes, emoties en wensen worden opzijgezet om aan die van de ander te voldoen of om conflicten te vermijden. Dit patroon heeft vaak diepgewortelde oorzaken die teruggaan naar de vroege jeugd, waar zij dit mechanisme ontwikkeld hebben en nodig hadden om te overleven. Ik neem je mee in hoe jezelf wegcijferen verband houdt met de vroege jeugd en waarom lichaamsgerichte coaching zo belangrijk is om dit patroon te doorbreken. Ik vertel je ook over de theorieën van Wilhelm Reich (Karakterstructuren) en Stephen Porges (Polyvagaal Theorie), die ons helpen te begrijpen waarom dit gedrag zich kan ontwikkelen en wat we eraan kunnen doen.
Wat betekent het om jezelf weg te cijferen?
Jezelf wegcijferen betekent dat je constant je eigen gevoelens en behoeftes negeert ten gunste van die van anderen. Dit kan zich uiten in het negeren van je eigen grenzen, het niet uiten van je mening of het altijd proberen te voldoen aan de verwachtingen van anderen, zelfs ten koste van je eigen (levens)geluk. Dit gedrag komt vaak voor in relaties, zowel in persoonlijke als romantische, en kan voortkomen uit een diepgeworteld verlangen om geaccepteerd te worden of liefde te ontvangen.
Het verband met de vroege jeugd
Wanneer iemand in zijn jeugd niet de juiste emotionele steun, aandacht of bevestiging heeft gekregen, kan dit leiden tot gevoelens van verwaarlozing of niet gezien worden. Eén van de manieren waarop het kind zich kan aanpassen als reactie hierop is door zichzelf weg te cijferen. Bijvoorbeeld om conflicten te vermijden of om goedkeuring van de ouder(s) of verzorgers te krijgen. Dit overlevingsmechanisme zet zich voort in volwassen relaties, zolang het opgroeiende kind niet leert om op een gezonde manier zijn of haar behoeftes te uiten. In de loop der jaren kan iemand zo gewend aan raken aan het negeren van zijn of haar eigen behoeftes, dat dit automatisch gebeurt, zelfs zonder dat ze zich hiervan bewust zijn.
Wilhelm Reich: Karakterstructuren en het lichaam
Wilhelm Reich, een beroemde psychoanalyticus, stelde dat de manier waarop mensen zich verhouden tot anderen, direct gerelateerd is aan de fysieke en emotionele blokkades die zich in hun lichaam bevinden. Volgens Reich ontwikkelen mensen bepaalde karakterstructuren (overlevingsstrategiën) afhankelijk van hoe ze hun emoties hebben leren uiten (of juist onderdrukken) tijdens hun jeugd.
“Een karakterstructuur is een reactie op een in de knel geraakte, psychische basisbehoefte. Deze werkt door in het lichaam, de energie, de manier van in het leven staan en in contact.” – De Maskermaker
Wanneer een kind zich emotioneel onveilig voelt of niet in staat is om zich te uiten, kan dit leiden tot spanningen in het lichaam. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gespannen spieren, vastgezette ademhaling en een strak gevoel in de borst of buik. Via deze vastgezette spanningen, ontwikkelt de persoon een patroon van gedrag en lichaamshouding dat hen beschermt tegen pijn, maar tegelijkertijd voorkomt dat ze volledig zichzelf kunnen zijn.
In het geval van iemand die zichzelf wegcijfert in relaties, kan dit gepaard gaan met een ‘armoring’ van het lichaam. Het lichaam heeft zich aangepast aan de onveilige omgeving van de kindertijd, waarin het noodzakelijk was om de eigen gevoelens opzij te zetten. Het gevolg is dat deze persoon zich als volwassene vaak gevangen voelt in zichzelf.
Polyvagaal Theorie van Stephen Porges
Deb Dana introduceert de Polyvagaal Theorie van Stephen Porges als “de wetenschap van je veilig genoeg voelen om verliefd te worden op het leven en de risico’s te nemen die daarbij horen”.
Het legt uit wat er gebeurt als we het patroon van onszelf wegcijferen willen doorbreken, maar ons te onveilig voelen om dit daadwerkelijk te doen. Porges stelt dat ons autonome zenuwstelsel een sleutelrol speelt in onze reactie op stressvolle situaties. Wanneer we ons onveilig voelen, schakelt ons zenuwstelsel over naar een overlevingsmodus, waarin we kunnen reageren met ‘vechten’, ‘vluchten’, ‘bevriezen’ of ‘overgave’. De laatste twee kunnen ervoor zorgen dat iemand letterlijk stopt met handelen of communiceren of, minder zichtbaar, dat een intern deel dissocieert (‘vertrekt’).
Porgess suggereert ook dat, wanneer een persoon zich veilig voelt en een gevoel van verbondenheid ervaart, het parasympathische systeem in actie komt. Dit systeem bevordert ontspanning, herstel en het vermogen om echte verbindingen aan te gaan. In relaties waarin iemand zichzelf wegcijfert, kan het zijn dat de persoon zich nog te onveilig voelt om zijn of haar ware gevoelens te tonen, wat hen in een ‘bevroren’ toestand houdt. Daarin kunnen ze hun eigen stem niet laten horen.
Lichaamsgerichte Coaching: essentieel voor het doorbreken van het patroon
Coaching maakt je bewust van je diepgewortelde overtuigingen en reacties die jou in een overlevingsstand houden. Maar zoals je hebt kunnen lezen, vraagt het doorbreken van het patroon van jezelf wegcijferen om meer dan alleen je cognitieve inzet of gedragsverandering. Het is essentieel om ook het lichaam en de emoties te betrekken in het proces.
Tijdens lichaamsgerichte coaching word je ‘vriendjes’ met de werking van je autonome zenuwstelsel. Met technieken zoals ademwerk, lichaamsbewustzijn en beweging, laat je de lichamelijke spanningen die met dit gedrag samenhangen los en doorbreek je emotionele blokkades die het wegcijferen in stand houden. Dit helpt je om je weer veilig en meer in balans te voelen, zowel in je lichaam als in je omgang met andere mensen. Want vanuit veiligheid maak je gezondere keuzes in je relaties. Relaties waarin je niet langer je eigen welzijn hoeft op te offeren.
Resultaten als je dit patroon doorbreekt
De veranderingen die je opmerkt, zijn niet alleen mentaal en emotioneel van aard, maar hebben ook fysieke en relationele voordelen. Hier zijn enkele belangrijke resultaten die ik vaak zie in mijn praktijk:
1. Vergroten van zelfbewustzijn en zelfacceptatie
Een van de eerste effecten van lichaamsgerichte coaching is dat jij, via je lichaam, je meer bewust wordt van je eigen behoeften, gevoelens en verlangens. Je ontdekt hoe jouw lichaam een grens aangeeft en wat er in jouw lichaam gebeurt als je deze overschrijdt. Hoe bewuster je hiervan bent en hoe beter je hiernaar luistert, hoe gegronder je kunt zijn in je eigen lichaam. Die gronding zorgt ervoor dat (onverwerkte) emoties beter doorvoeld kunnen worden. Dit zijn soms emoties die al heel lang opgeslagen zijn in je lichaam, omdat deze tot dan toe geen ruimte konden krijgen, omdat je ‘door moest’. Eenmaal doorvoeld, volgt er als vanzelf een diepe zelfacceptatie. Inclusief de acceptatie van je onvolkomenheden en kwetsbaarheden.
2. Duidelijke, persoonlijke grenzen
Als je gewend bent om jezelf weg te cijferen, heb je moeite met het stellen van duidelijke grenzen. Door lichaamsgerichte coaching ontdek je stap voor stap waaraan jij jouw grenzen herkent en hoe je deze kunt respecteren. Je wordt beter in het uiten van jouw behoeften en het nemen van je eigen ruimte, wat essentieel is voor gezonde relaties. Dit zorgt ervoor dat jij minder uitgeput en gefrustreerd raakt, omdat je nu in staat bent om je eigen energie en tijd te beheren.
3. Emotionele verlichting en minder lichamelijke spanningen
Doordat de vastgezette emoties en lichamelijke spanningen nu vrijgekomen zijn, heb je aanzienlijk minder last van fysieke en emotionele stress. De ademhaling verbetert, spanning in de spieren neemt af en je voelt je rustiger en meer ontspannen. In de eerste instantie kan die ontspanning wel zorgen voor vermoeidheid. Dat komt omdat je lichaam nu de ruimte krijgt om bij te komen van al die jaren dat je onder spanning hebt gestaan. Tegelijkertijd, en dit klinkt misschien een beetje tegenstrijdig, voel je je zoveel lichter. Er is meer ruimte in je hoofd, je voelt je niet meer zo gehaast en je bent niet meer bezig met wat anderen van je (zullen) vinden.
4. Fijne relaties
Door jezelf niet meer te verwaarlozen, communiceer je vanuit je authentieke zelf. Hierdoor verbeteren je relaties, zowel romantisch als vriendschappelijk, want je voelt je vrij om te delen wat er in je leeft en eerlijk te zijn over jouw behoeften. De ander weet wie jij bent, wat jij fijn vindt en wat niet. Nu kunnen ze daar rekening mee houden en op een fijne manier op inhaken. Vanuit wederzijds respect en begrip.
Zie je al voor je hoe dit voor diepere, meer gelijkwaardige en vervullende relaties zorgt?
5. Zelfvertrouwen en onafhankelijkheid
Wanneer jij je kunt uiten, jouw eigen gevoelens erkent en zorgt voor jouw behoeften, dan groeit je zelfvertrouwen. Je bent niet afhankelijk van de goedkeuring van anderen om jouw eigenwaarde te peilen. Je bent meer in controle over je eigen leven en maakt keuzes die in lijn zijn met jouw wensen. Een groot verschil met een leven waarin je alleen maar reageert op de wensen van anderen.
6. Veerkracht en veiligheid
De Polyvagaal Theorie laat zien dat, door het herstellen van een gevoel van veiligheid via je lichaam (autonoom zenuwstelsel), je sneller herstelt van stressvolle situaties. Ook heb je meer emotionele stabiliteit. Je gaat beter om met conflicten en bent minder geneigd om in het oude overlevingsmechanisme van jezelf wegcijferen, terug te vallen.
7. Meer plezier en energie
In het oude patroon onderdrukte je veel en dat kostte veel energie. Doordat je nu hebt geleerd om jezelf duidelijk uit te drukken en te verwachten dat anderen jouw wensen en grenzen respecteren, houd je energie over! Er ontstaat ruimte om weer lekker spontaan te zijn en plezier te hebben! Mensen die jou al voorgingen voelden zich lichter en toch steviger in het leven staan. Zij kunnen weer genieten en geven hun passies, dromen en ambities de ruimte die ze verdienen!
Wil jij dit ook?